اروپا: راه‌ها باز مي‌ماند

آرمان- محمدحسین جعفری: رهبران اتحادیه اروپا و کشورهای مهم عضو این اتحادیه در دو هفته گذشته بارها بر وفاداری خود به برجام اصرار ورزیده‌اند و اعلام کرده‌اند به هر قیمتی توافق هسته‌ای با ایران را زنده نگاه خواهند داشت. جمعه گذشته نیز پس از نشست دو روزه رهبران اروپایی در صوفیه بلغارستان کمیسیون اروپایی اعلام کرد که راهکار دور زدن تحریم‌های ایالات متحده در تجارت با ایران به‌کار گرفته می‌شوند. یکی از این راهکارها مقررات بلوکه کردن تحریم‌های ایالات متحده است. اما آیا اروپا می‌تواند با راهکارهای موجود برجام را زنده نگاه دارد؟ اروپایی‌ها در مذاکرات سیاسی با ایران در بروکسل نسبت به اینکه بتوانند مجوزهای لازم برای فعالیت شرکت‌ها و موسسات اروپایی کوچک که در آمریکا شعبه ندارند، قول مساعد داده‌اند؛ هر چند که ایران به این موضع و قول آنها به دیده شک نگاه می‌کند. هم‌چنین مقررات و قوانینی از جمله Grandfather clause موسوم به بند پدربزرگ وجود دارد که می‌توان بر اساس آن و البته در چارچوب توافق سیاسی قراردادها و توافق‌هایی که قبل از هشت مه ‌منعقد شده است را از تحریم‌ها مستنثی کرد. یکی دیگر از برنامه‌های جدی اروپا می‌تواند این باشد که سبد ارزی معاملات را از دلار به یورو تغییر دهد تا ظرفیت آمریکا برای اعمال مجازات‌های اقتصادی کاهش یابد. درخواست از دولت‌های اروپایی برای نقل و انتقالات با بانک مرکزی ایران و آغاز روند قانونی تامین مالی پروژه‌های اروپا در ایران توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا از دیگر اقداماتی است که اتحادیه اروپا می‌تواند برای نفع بردن ایران از اجرای برجام انجام دهد. همچنین آنها می‌توانند کمک مالی به ایران را در چارچوب برجام حفظ کنند.
احتمال مناقشه‌
به گزارش خبرگزاری رویترز، طرح اتحادیه اروپا برای پرداخت مستقیم پول نفت به ایران پس از آنکه آمریکا با خروج از توافق هسته‌ای تحریم‌های ایران را باز‌می‌گرداند، می‌تواند به عنوان آغاز یک کشمکش تجاری میان آمریکا و اتحادیه اروپا تلقی شود. این طرح که توسط منابع آگاه فاش شده است، پرداخت پول نفت خریداری شده از تهران توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا به بانک مرکزی ایران را از طریق یورو ممکن می‌کند. این اقدام بخشی از اقدامات طراحی شده از سوی اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران پس از خروج آمریکا از این توافق است. روزنامه فایننشیال تایمز به نقل از تحلیلگران نوشت که این اقدام نگرانی را در میان رهبران اروپایی از جمله امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه ایجاد کرده که ممکن است به یک مناقشه جدید میان بروکسل و واشنگتن تبدیل شود. به نوشته فایننشیال‌تایمز، این اقدام به تهران اجازه می‌دهد تا درآمدهای حاصله از نفت خود را به ویژه درصورت بازگردانده شدن تحریم‌های آمریکا که شرکت‌های اروپایی فعال در داد و ستدهای نفتی با ایران را هدف قرار می‌دهد به صورت مستقیم دریافت کند. این روزنامه همچنین به نقل از تاجران نفت گزارش داد که پرداخت مستقیم پول به بانک مرکزی ایران می‌تواند به میزان زیادی برای شرکت‌های نفتی کوچک‌تر اروپا موثر باشد که حضور بین‌المللی بزرگ یا تعامل گسترده‌ای با آمریکا ندارد.
اروپا و پایبندی به تعهدات


فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیانیه‌ای منتشر و اعلام کرد که این اتحادیه گام‌هایی را برای حفظ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در دستور کار خود قرار داده است. بنا بر گزارش پایگاه اینترنتی اتحادیه اروپا، در این بیانیه آمده است: اتحادیه اروپا به‌طور متحد و سریع برای حفظ برجام دست به اقدام زده و گام‌هایی که امروز کمیسیون اروپا برداشت تاییدی محکم بر این تعهد است. این تدبیر در پی اقدام بسیارسریعی روی می‌دهد که روزهای گذشته پس از اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران در روز هشتم ماه مه و وضع مجدد تحریم‌های آمریکا انجام دادیم. موگرینی در ادامه بیانیه خود افزود: در راستای گام‌هایی که از آن پس تاکنون برداشته شده، بیانیه‌ای به نیابت از اتحادیه اروپایی صادر کردم که در آن بر تعهد ما به اجرای کامل و کارآمد توافق هسته‌ای و عزم و اراده‌ ما به همکاری با جامعه بین‌الملل برای حفظ توافق تاکید شده است، مشروط به اینکه ایران به پایبندی خود به تعهداتش ادامه دهد. خواستار برگزاری نشست وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان، انگلیس و ایران شدم تا درباره پیامدهای خروج آمریکا از برجام گفت‌وگو کنیم و بر سر تمهیدات و اقدام‌هایی که باید انجام شود به توافق برسیم. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین تصریح کرد: به علاوه، بحث‌های کارشناسی فشرده‌ای آغاز شده تا به راه حل‌های عملی برسیم و بتوانیم روابط اقتصادی خود را با ایران حفظ کنیم و گسترش دهیم. در گام آتی، کمیسیون مشترک روز ۲۵ ماه مه در وین و در قالب اتحادیه اروپای/ سه کشور اروپایی به اضافه چین، روسیه و ایران و در سطح معاونان وزارت امور خارجه، مدیران سیاسی برگزار می‌شود. وزرای امور خارجه ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا نیز روز ۲۸ مه در نشست آتی شورای امور خارجی در بروکسل به این موضوع رسیدگی خواهند کرد.
ترامپ و دبیرکل سازمان ملل
در حالی که خروج یکجانبه آمریکا از برجام انتقادهای جهانی را به همراه داشته کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای از دیدار ترامپ و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل خبر داده است. دونالد ترامپ در این دیدار حمایت خود را از دبیرکل سازمان ملل برای بهبود کارآیی و تاثیر این نهاد اعلام کرد. این دیدار در حالی انجام گرفته است که رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد این کشور از توافق هسته‌ای با ایران خارج می‌شود و تحریم‌ها علیه این کشور را بازمی‌گرداند. از روز جمعه نیز مقام‌های دولت آمریکا اعلام کرده‌اند که برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران در منطقه، در حال تشکیل ائتلافی جهانی هستند.
هدف؛ توسعه روابط با تهران
به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت: سخت است بتوان ارزیابی کرد که حوادث چگونه پیش خواهند رفت اما من امیدوارم که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران ارتباطی با برنامه‌های واشنگتن برای حمله به تهران با هدف تغییر نظام در این کشور نداشته باشد. لاوروف در ادامه گفت: ما برای ادامه همکاری در راستای منافع برجام آمده‌ایم و هدف‌مان توسعه همکاری با تهران برای سودمندی مشترک است. رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه افزود: ما بر این باوریم که ایران تنش را انتخاب نکرده است و به طور کامل به پایبندی به تعهداتش ذیل این توافق ادامه می‌دهد. دیگر طرف‌ها از جمله روسیه نیز کماکان متعهد به این توافق است. در عین حال مذاکرات کارشناسی و سیاسی در هفته آینده و هفته‌های بعد از آن، ابعاد بیش‌تری از امکانات و توان اروپا نسبت به این‌که در حفظ برجام اراده جدی دارند یا صرفا نقابی از شجاعت و مقاومت در برابر آمریکا را به چهره‌ زده‌اند نشان خواهد داد. علاوه بر این باید دید این اقدامات تا چه ‌اندازه ایران را به ماندن در برجام با وجود تحریم‌های آمریکا وادار می‌سازد.